Het mes in jezelf

Interview Carine Damen | Foto Amke

 Hij vindt Oprah Winfrey en Dr. Phil briljant, schreef een boek over ‘persoonlijke groei’ en leest zelf Amerikaanse zelfhulpboeken. En toch in François de Waal (51) geen gladde glibber, zwerver of bedrieger. Hij is geloofwaardig.

 Want in zijn net verschenen boek Vijftig manieren waarop ik mijn leven verpestte en hoe jij dat kunt voorkomen is genadeloos eerlijk. Of het nu over zijn eigen slechte eigenschappen, zijn oeverloze geklaag of zijn eigen domme, leugenachtige gedrag gaat. De Waal spaart geen snipper van zichzelf. En daarom is hij herkenbaar, voor iedereen.
 Lange tijd leed François de Waal aan het leven. Hij was boos op zijn ouders, die hij verantwoordelijk hield voor zijn eenzame vervreemde jeugd. Hij was verongelijkt omdat anderen meer verdienden, betere carrière maakten, meer wisten, er leuker uitzagen. Hij vond zichzelf niets waard en lachte daarom iedereen uit. Hij klaagde, roddelde, pestte, zeurde. Waarom? Hij zag het leven niet door ‘een roze bril maar door een zonnebril’ zoals hij schrijft. Negatief doen was de enige levenshouding die hij kende. Als filmrecensent van de Volkskrant kraakte hij alle films af en als het regende had hij een slecht humeur.
 “Mijn leven was precies zoals dat van veel mensen,” blikt de schrijver terug. “Ze voelen vaak pijn en verdriet maar proberen dat te onderdrukken met negatief doen en met ‘genot’: eten, drinken, drugs, uitgaan, maar ook karotkaarten of waarzeggers raadplegen. Neem jezelf op de schop, dat is de enige manier om eraf te komen.”

 Wie aan Vijftig manieren begint, kan nog denken dat François de Waal zo’n oppervlakkige goeroe is als Tom Cruise in de film Magnolia. Zo’n gladjanus met lang haar die met een paar goedkope tegeltjeswijsheden een ander een goed gevoel denkt te kunnen geven. Want de vijftig hoofdstukjes hebben titels als ‘mislukt’, ‘boos’ en ‘crisis’, en aan het einde geeft de schrijver steeds parktische nogal schoolse tips: “Welke niet geuite pijn zit er achter je boosheid? Kijk ernaar, voel het en schrijf het op.” En: “Probeer je nooit geheelde jeugdwonden te verwerken, anders zul je jezelf op een of andere manier blijven verrassen met kleine ontploffingen.”

 Maar hoe verder je leest, hoe meer het boek je bij de keel grijpt. Ook de tips. Juist omdat ieder hoofdstuk handelt over zaken die iedereen allang wist. Of toch niet? “We zijn allemaal opgegroeid met het idee, zonder dat iemand dat ooit met zoveel woorden tegen ons heeft gezegd, dat het leven de moeite waard is,” schrijft De Waal in het hoofdstuk ‘Pijn’. “Daarom komen we elke morgen ons bed uit. Dat ons leven vaak moeilijk is, hopeloos, afschuwelijk, vreselijk pijnlijk en soms zelfs ondraaglijk, daarom praten we niet veel over. Op die manier hopen we angstig dat het niet echt waar is of misschien wel vanzelf overgaat. (-) We kunnen ons wapenen, niet tegen het bestaan van pijn, maar wel tegen het omgaan ermee. Je kunt het minder hevig laten zijn door er juist wel over te praten, en het niet te ontkennen. (-) Pijn hoort erbij.”

Je leven verpesten is makkelijk, zegt journalist en schrijver François de Waal. De kunst is jezelf niet langzaam dood te laten gaan. ‘Persoonlijk groei is de enige manier om vrede te vinden in dit leven’.

 

 Pijn was ook de aanleiding om dit boekje te schrijven. Toen François de Waal veertig was, belandde hij in een gigantische relatiecrisis, die weer voortkwam uit een algehele midlifecrisis. Het verdriet uit zijn jeugd, de tegenslagen in zijn werk, de tekortkomingen van zijn partner Ruud en de niet-uitgekomen verwachtingen van zichzelf hadden zich samengebald tot één grote donderwolk die plotseling openbarstte.  “Het voelde als kotsen. Dat misselijke gevoel, dat je al heel lang hebt, maar er komt niets uit. En ineens golft het dan uit je keel. Alle kleine problemen en tegenslagen in mijn leven had ik onder het vloerkleed geveegd. Toen het slecht ging tussen mij en Ruud, kwamen ze me bespringen als vlooien”.

 De crisis was dé trigger om nu eindelijk iets te doen. “Een crisis is een noodzakelijk kwaad,” vindt De Waal. Het geeft je de kans op te houden je problemen te verdringen en jezelf te bevrijden. “Vergelijk het met een enorme bal luch die je met grote kracht onder water houdt,” legt de schrijver uit. “Daar staat een grote druk op, en het kost je ook erg veel energie om te blijven drukken. Op een gegeven moment knapt die bal. Dan is er niets meer waar je jezelf kunt verbergen. Dan moet je wel. Dat is een kans om in het reine te komen met jezelf.”

 Er zijn altijd mensen die een crisis níet aangrijpen, weet De Waal. “Maar die mensen zijn helemaal verstard. Ze voelen haast niets en hun hele leven is doen alsof. Er zijn verbazend veel mensen die zo leven, de meeste. Ze houden niet van hun kinderen, hebben geen idee wie of wat ze zijn en hebben nog nooit een intiem moment met een ander gehad.” “De meeste mensen die een relatie hebben, hebben geen relatie,” besluit hij het hoofdstuk ‘Relatie’.
 

Lees het vervolg..