In Hilversum herhaalt iedereen al jarenlang: “Kunnen we geen Nederlandse Oprah maken?” Het geheim van dat programma is niet het format, niet de toon of onderwerpkeuze maar Oprah zelf. Er is geen Nederlandse presentator die in de buurt komt van de zeldzame combinatie die zij in huis heeft: empathie, intelligentie, openhartigheid, generositeit, ambitie, ijver, moed, zakelijkheid en het belangrijkst: authenticiteit.

Oprah Winfrey is al lang, een kenmerk van het ware, uitgestegen boven haar tv-show. Met haar enorme invloed in Amerika maar ook in de meer dan honderd landen die haar dagelijkse uur (!) op tv uitzenden, heeft ze een imperium opgebouwd dat ze gebruikt om haar boodschap uit te dragen. De kerk van Oprah; vooral in Amerika praat men, meestal meesmuilend, over the Oprahfication of America, maar het is de Oprahfication van de wereld.

Wat is haar boodschap? De essentie van haar denken en programma is dat van empowerment, eigenlijk haar eigen levensverhaal. Je kan uit de ellende kruipen en zelfs gelukkig worden. Luister naar de stem van je geweten, je intuïtie, je ziel, je betere ik, je God. Het maakbare leven; jij bent degene (de enige!) die verantwoordelijk is voor je leven. Ze schrijft in haar boek What I Know For Sure: “Je wordt in het leven wat je gelooft dat je bent, niet wat je graag wil zijn”: als je een prinses wil zijn maar denkt een worm te zijn, word je een worm, ben je tevreden met de baan/relatie van een worm, enz. Voor de miljoenen tvkijkers die haar vertrouwen als een vriendin en voor wie godsdienst/spiritualiteit (sinds enkele decennia) en psychologie/filosofie/literatuur (sinds altijd) op z’n best vage kennissen zijn, is dit een radicaal, levensveranderend cadeau.

Een van de moeilijkste dingen van tv is authenticiteit. Het beste wat je kan bereiken is jezelf spelen. Jaren geleden bezoek ik in Chicago haar show. Achteraf loop ik met het studiopubliek naar buiten. Het gaat langzaam, bij de deur staat iemand die iedereen een hand geeft, net als in de kerk. Als ik Oprah tijdens het handjegeven vertel dat ik uit Nederland kom, vraagt ze of ik in Amsterdam woon. Ze krijgt regelmatig post van een Amsterdams meisje dat diep in de ellende zit. Kan ik het meisje misschien helpen? Na het regelen van een therapeut in Nederland en contact daarover met Chicago krijg ik weken later plotseling een grote portretfoto met lieve woorden en een handtekening.

 

François de Waal (nrc.next, 2008)